Ik ben een zeldzame maar voormalige klant van de enige Russische delicatessenzaak in de stad. Toch is er altijd een spanning: kijk uit, want je bent niet thuis! Ik probeer de nationaliteit van de klanten te raden, bekijk het assortiment, bekijk aandachtig de etalages. Rond 2005 waren er zwarte gympies in kindermaten met de letters C C C P (een Russische vriend uit Leningrad kocht er een voor zijn achtjarige zoon). Even later hingen er zwarte T-shirts voor volwassenen in de etalage met een afbeelding van een lachende president Poetin en de tekst "Alles gaat volgens plan".
Enkele jaren geleden verscheen voor de winkel naast de driekleurige vlag een witte vlag met het opschrift Vodka Shop. Een apart, afsluitbaar deel van de winkel werd de thuisbasis van tientallen soorten wodka en cognac. Toen Vjatka's eigenares Olga Chamova mij even het alcoholsegment binnenleidde, zag ik een grote metalen doos in egaal groen en in de vorm van een Kalasjnikov geweer. Ze opende het, en toen verscheen er een rij platte flessen kwaliteits-wodka. "Kalasjnikov" werd ontworpen als een luxe geschenk.
Sinds enige tijd worden in Olga's winkel boeken tentoongesteld, nieuwe en oude. Die welke in de USSR zijn gepubliceerd onderscheiden zich door hun grofheid. Een van hen, in een vergeelde hardcover, trok de aandacht omdat het zwaar gelezen was. Het bleek dat het twee door Stanisław Dygat uit het Pools vertaalde romans bevatte: "Vaarwel" en "De reis". Het boek werd in 1981 gepubliceerd in Chisinau, Moldavië, toen een Sovjetrepubliek, in een oplage van 150.000 exemplaren. In de vijftien pagina's tellende inleiding wordt het hele oeuvre van Stanisław Dygat, die in 1978 overleed, grondig besproken. Staande voor een stapel boeken bladerde ik door de inleiding, aan het eind waarvan de auteur verklaarde dat het hoofdkenmerk van Dygats schrijverschap, de combinatie van lyriek en satire, het optimistische niet uitsloot.
Plotseling ontstond er lawaai bij de buren; de bezorger was kartonnen dozen op elkaar aan het stapelen. Toen viel de stilte. Verderop in de winkel dronk de bezorger ongehaast thee uit een grote mok, terwijl ze tegenover Olga stond. Zij leek nerveus; onverwachts draaide zij zich om, liep naar de achterkamer en haalde daar een bundel bankbiljetten uit. De bezorger bleef echter ongehaast zijn thee drinken. Ze vroeg hem - nog steeds nerveus - of hij nog iets anders wilde. Ik weet niet wat hij zei, maar na een ogenblik overhandigde zij hem een elegante ovaalvormige fles die zij had meegebracht uit de Vodka Shop. Hij kwam onmiddellijk naar buiten en hield het plechtig, tegen het licht, met beide handen vast. Hij werd spoedig gevolgd door een andere bezorger, een Nederlander. Hij bracht de goederen binnen, legde de documenten ter ondertekening aan Olga voor en vertrok. Vier minuten in totaal.
Op 7 maart, de twaalfde dag van de invasie in Oekraïne, publiceerde het Dagblad van het Noorden een artikel over Vjatka's winkel met Olga's foto erop en als titel: "Ik heb veel onaangename e-mails ontvangen". Het artikel was duidelijk interventionistisch; het verdedigde tegelijkertijd de winkel en Olga. Zij klaagde over klanten die in woede schreeuwden, over talrijke vijandige e-mails uit de eerste oorlogsdagen - voornamelijk van Nederlanders, maar ook van Oekraïners (van wie velen niet meer in de winkel komen). Olga herinnerde zich de emotionele, negatieve reacties van de klanten en gaf toe dat zij van hen meer over de oorlog had geleerd dan van de televisie. Ze zei er echter niet bij van welke televisie? Zij was ertegen dat in haar winkel over oorlog werd gesproken; het moest een vredige plaats zijn voor iedereen. Jammer genoeg," merkte de journalist op, "is het nog steeds moeilijk om vrede te vinden. Een Est die al acht jaar in Groningen woont, en van Russische afkomst is, overtuigt de aanwezigen ervan dat de invasie gerechtvaardigd is. Oekraïne hoort niet bij Europa, Oekraïne is Russisch! Het moet worden afgesloten van de westerse media, want alleen Rusland geeft het ware beeld!
Het artikel eindigde op een typische manier - met een balans. Hier duikt een vaste klant op om Olga te steunen in een moeilijke tijd voor haar en de winkel, en om haar ervan te overtuigen dat gewone mensen, ook zij, niets kunnen veranderen; de oorlog moet gewoon tot een einde komen. Welnu, dit einde resoneerde met de opvattingen van sommige sociale filosofen, zowel oude als moderne - dat oorlog beginnen, oorlog voeren en oorlog beëindigen - onvervreemdbare elementen zijn van de menselijke natuur.